Waarom Rijker Verantwoorden?

Cijfermatige verantwoording wordt steeds meer ervaren als onvoldoende en onvolledig. Cijfers vormen een armoedige weergave van een rijke praktijk. Het kan ook anders! Rijke verantwoording wekt vertrouwen, het mobiliseert mensen om mee te doen en het stimuleert tot leren.

Mensen en organisaties die rijker verantwoorden laten zien of het werk deugt, of het goed is uitgevoerd en of het van waarde is. Koplopers doen dat niet uit frustratie met bestaande verantwoordingssystemen. Maar vanuit passie en gedrevenheid: ze willen hun werk graag laten zien en er over in gesprek gaan.

“Dat cijfermatige doelen en cijfermatige verantwoording armoedig kunnen zijn, is geen nieuws. Maar wat is dan wel een geloofwaardig antwoord op de vraag of we goed bezig zijn?"

Jan Nap, lector Waardevolle praktijkontwikkeling bij de Nationale Politie, introduceerde de term Rijke Verantwoording in zijn lectorale rede en gaf de aanzet om dit gedachtegoed nader te ontwikkelen. Met twee onderzoeken voor de Nationale Politie droegen we daaraan bij.

Op zijn verzoek en in nauwe samenwerking, brachten Joost Vos en Margreet Groen van RONT innovatieve praktijken uit diverse sectoren in beeld en ontdekten trends die een antwoord geven op vraagstukken van de netwerksamenleving. Vanuit deze onderzoeken, in combinatie met eerste praktijkervaringen, ontwikkelden we samen principes voor Rijker Verantwoorden en de praktische aanpak met het verantwoordingsplan.

Met Rijker Verantwoorden laat je zien hoe je waarde toevoegt in het publieke domein. Zo draag je bij aan vertrouwen, aan kwaliteit van het professionele werken en je mobiliseert mensen en middelen. Verrassend eenvoudig!

Joost Vos

Wat is Rijker Verantwoorden?

Rijker Verantwoorden is het antwoord op actuele verantwoordingsvraagstukken in deze netwerksamenleving.

We zien maatschappelijke vragen zoals het bieden van hoogwaardige en betaalbare zorg, goed en aansluitend onderwijs, huisvesting voor iedere doelgroep of de aanpak van ondermijning.

Bij het werken aan deze vragen zijn doelen meervoudig en er zijn vaak ook meerdere organisaties betrokken. De sturings- en verantwoordingsvraag is ingewikkeld. De doelstellingen kan je niet simpelweg met één of enkele indicatoren benoemen.

Rijker verantwoorden betekent het zoeken naar rijkere manieren om die doelen concreet te benoemen en rijke manieren om zichtbaar te maken dat ze zijn behaald of dichterbij zijn gekomen.

Zulke verantwoording is:

rijker van inhoud
rijker van vorm
rijker in de relatie

Welke effecten willen we daarmee bereiken?

Mobiliseren, realiseren, leren en legitimeren

Vanuit actieonderzoek bij de aanpak van ondermijning op Rotterdam Zuid ontdekten we dat Rijker Verantwoorden vooral wordt gewild omdat men een beweging in gang wil zetten. Men wil laten zien waarmee men bezig is, om mensen te mobiliseren om mee te doen en om te leren van de aanpak en natuurlijk ook om te laten zien dat men doelen realiseert. Maar dat laatste staat niet voorop. Mobiliseren, leren en realiseren zijn alle drie even belangrijke en legitieme uitkomsten van het werk. We zien in dit onderzoek projecten waarbij men vooral aan het ontdekken is: er wordt vooral geleerd over de omvang en werkwijze van ondermijnende activiteiten. Dat leerproces is keihard nodig om straks effecten te kunnen sorteren in de aanpak. Rijker Verantwoorden ondersteunt het leren en mobiliseren net zo goed als het uiteindelijk realiseren van de operationele doelen van de aanpak.

Voor wie, met wie?

Politiek en bestuur: wordt er doelgericht en doelmatig gewerkt aan de opdracht?
Maatschappij: wordt het werk gedragen door het publiek en wordt hun betrokkenheid gemobiliseerd?
Professionals: wordt er gewerkt volgens actuele inzichten, met zelfrespect en respect van collega's?
Partners: worden partners betrokken als zij nodig zijn en werk je dan vanuit een gezamenlijke visie en vanuit gedeelde ambities?

Verantwoording

Rijke Verantwoording is verantwoording waarbij je mag terugpraten

Verantwoorden is geen éénrichtingsverkeer. Daarom hoort de dialoog erbij.
Zonder ontmoeting raakt de verantwoording ontzield.
Zonder het gesprek worden beelden subjectief.

Rijker Verantwoorden tilt meningen op naar intersubjectieve oordelen.

Janneke Stegink

... vanuit rijke doelen

Einddoelen zijn nooit enkelvoudig: om maatschappelijke vraagstukken op te lossen moet je dingen doen, maar ook leren en anderen mobiliseren.

... met meerdere waarden

Wat drijft ons? Waarom gaan wij met plezier naar ons werk? Wat is het verhaal achter onze aanpak? Wat zorgt er voor dat wij net een tandje harder willen lopen?

... op meerdere momenten

Verantwoorden is niet alleen achteraf. Het ik ook vooraf en tijdens het werk inzichtelijk maken wat je wilt en wat je doet. Verantwoorden doe je in ieder contact.

... voor verschillende stakeholders

We bewegen weg van de dominantie van verticale sturing. Alle stakeholders hebben een gewaardeerde rol in het proces van sturen. Dat vraagt om nieuwe praktijken voor verantwoorden.

... met diverse media

Cijfers blijven een krachtig instrument om resultaten, effecten en inspanningen te presenteren. Maar ze zeggen niets over het proces en de waarden van waaruit wordt gewerkt.

... in dialoog

Verantwoorden is geen één richtingsverkeer. Het gaat om de voortdurende dialoog. Wat willen we, wat doen we, waarom, kan het beter?

Hoe dan?

Rijker Verantwoorden is gewoon een praktische aanpak. Met een paar eenvoudige modellen en instrumenten helpen we om de gewenste beweging inzichtelijk te maken en om passende vormen van verantwoording te kiezen.

Hoe kan ik het aanpakken?

Meer weten over wat we hopen dat de maatschappelijke opbrengst kan zijn van rijker verantwoorden?

Waartoe doen we dit?